Quy hoạch các TP nhìn từ không gian

Vẻ đẹp của các TP đã quy hoạch nhìn từ không gian

26/12/2012

Hầu hết các TP được quy hoạch đều được thiết kế rất kỹ lưỡng để tạo ra những mô hình thuận lợi hơn... tối ưu hóa lưu lượng giao thông, dễ dàng tiếp cận không gian xanh cho đô thị, sinh hoạt và di chuyển của người dân dễ dàng đi rất nhiều.

Brasília, Brazil

Thủ đô của Brazil là một trong những TP đẹp nhất được biết đến với không gian đô thị được quy hoạch trông giống như một chú chim, một chiếc máy bay. Brasília được xây dựng chỉ trong 41 tháng với chi phí rất lớn. Nó được xem là một trung tâm trung lập về vốn cho các quốc gia có vốn trước. TP được xây dựng từ năm 1900 này hiện nay vẫn đang tiếp tục phát triển về kinh tế lẫn xã hội với 4 triệu dân.

Canberra, Australia

Vào cuối thế kỷ XIX, Australia có 2 TP lớn, Sydney và Melbourne tranh đua nhau để được là Thủ đô của nước này. Như vậy, cần xây dựng một TP mới ở giữa hai TP cũ, vào năm 1908, kế hoạch xây dựng Canberra ra đời.

Có một cuộc thi đã được tổ chức để quyết định ai sẽ thiết kế Canberra, vào năm 1912, kế hoạch KTS người Mỹ Walter Burley Griffin đã được lựa chọn.

“Tôi đã lên kế hoạch thiết kế một TP chưa từng có trước đó trên thế giới”, Walter Burley Griffin nói. Và rõ ràng, Canberra quả thật là một thành phố quy hoạch lý tưởng bậc nhất.

Palmanova, Italia

Pháo đài chín cửa này là một ví dụ điển hình của một thành phố có thiết kế quy hoạch từ thời kỳ Phục Hưng. Palmanova được xây dựng vào năm 1593, nằm ở góc đông bắc của Italia gần biên giới với Slovenia.

Nó được dự định sẽ trở thành một cộng đồng độc lập, hoàn toàn tự lực cánh sinh, có thể tự bảo vệ mình chống lại đế quốc Ottoman. Nó có ba lối vào bảo vệ, bức tường cao giữa mỗi điểm và sau đó là hào sâu. Đang buồn thay, không ai sẵn sàng để định cư ở đó. Cuối cùng, Palmanova lại trở thành “nhà ở” cho bọn tội phạm. Ngày nay nó là một di tích quốc gia, một điểm đến du lịch và nơi sinh sống của khoảng 5 nghìn người.

El Salvador, Chi-lê

El Salvador là một thị trấn nhỏ ở giữa Chi-lê. Sau khi phát hiện một lượng lớn quặng đồng năm 1954, Cty khai thác mỏ Anaconda đã xây dựng một thị trấn tự duy trì để cung cấp công nhân cho họ. Được thiết kế bởi một KTS người Mỹ, nó được coi là “chiếc mũ bảo hiểm La Mã”. Thị trấn hoàn thành năm 1959, cùng năm đó, mỏ El Salvador cũng được mở ra. TP có 24 nghìn người, nhưng hiện tại chỉ còn 7 nghìn người và vẫn là một thị trấn khai thác mỏ đang hoạt động.

La Plata, Ác-hen-ti-na

Năm 1880, Buenos Aires trở thành thủ đô của Argentina. Thống đốc của tỉnh đã quyết định một TP mới theo thứ tự và năm 1882 La Plata đã được thành lập.

“TP vuông” này được “thống trị” bởi các đường chéo xuyên qua nó. Trong năm 1884, đây là TP đầu tiên ở châu Mỹ Latinh có điện chiếu sáng đường phố. Năm 1952, TP được đổi tên thành Eva Peron, nhưng lại lấy tên cũ La Plata ngay sau đó. Ngày nay, TP có khoảng 700 nghìn người, nhà thờ lớn nhất ở Argentina và hai tòa nhà được thiết kế bởi Le Corbusier.

Washington, DC

Năm 1971, sau khi vị trí của thủ đô được quyết định, George Washington đã chọn kiến trúc sư người Mỹ sinh tại Pháp, Pierre Charles L'Enfant thiết kế quy hoạch TP. Ông đặt các đường phố trong một mạng lưới Bắc - Nam Đông - Tây, với đường chéo lớn hơn cắt qua TP. Trong trường hợp các đường chéo giao nhau, có vòng tròn và trung tâm thương mại với không gian mở.

L'Enfant sau đó đã có một xích mích về phần còn lại của TP với ủy ban quy hoạch TP và đã bị sa thải. Andrew Ellicot đã tiếp nhận và thực hiện một số thay đổi trong kế hoạch đó sẽ hình thành cơ sở cho việc xây dựng của TP.

Jaipur, Ấn Độ

Jaipur được thiết kế dựa trên các nguyên tắc của Vastu Shastra, khoa học kiến trúc Ấn Độ cổ đại. Nó đã được lên kế hoạch để trở thành một trung tâm của tiểu bang Rajasthan của Ấn Độ và được xây dựng trong bốn năm bắt đầu từ năm 1727. Nó được tạo thành bởi những khối tường lớn ngăn cách bởi các đường phố rộng 111 foot. Vào thời đó, việc thiết kế và thi công như vậy là rất tiên tiến. Vào năm 1853, toàn bộ thành phố đã được sơn màu hồng để chào đón các Hoàng tử xứ Wales, và nhiều con đường vẫn còn sơn màu hồng. Ngày nay, thành phố đã phát triển vượt ra ngoài bức tường của nó và là quê hương của hơn 3 triệu người.

Adelaide, Australia

Khi bạn có nhiều không gian mở (thật nhiều không gian mở), thật hấp dẫn để lập kế hoạch và xây dựng một TP mới. 3 TP lớn nhất và nổi tiếng nhất của Australia đã được lên kế hoạch trước: Melbourne, Canberra và Adelaide.

Khi Nam Australia đã trở thành một thành viên chính thức của thuộc địa Anh năm 1836, Tổng giám định của nó đặt ra kế hoạch quy hoạch một TP. Cũng giống như nhiều TP quy hoạch khác, Adelaide đã được xây dựng trên một hệ thống lưới điện.

Ngày nay Adeliade là TP lớn thứ năm của đất nước Australia , với dân số hơn 1,2 triệu.

Bảo Nhi (Theo Wired) 

http://www.baoxaydung.com.vn/news/vn/kien-truc-quy-hoach/ve-dep-cua-cac-tp-da-quy-hoach-nhin-tu-khong-gian.html 

Bộ sưu tập “bản đồ chủ quyền” của Trần Thắng

http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/528134/Bo-suu-tap-%E2%80%9Cban-do-chu-quyen%E2%80%9D-cua-Tran-Thang.html

TT - Đúng ngày tổ chức ngày hội Mùa xuân biển đảo, ông Trần Đức Anh Sơn, viện phó Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng, cho biết vừa nhận được nhiều bản đồ cổ rất có giá trị khẳng định Hoàng Sa, Trường Sa của VN.

Anh Trần Thắng, chủ tịch Viện Văn hóa và giáo dục VN tại Hoa Kỳ, vừa tặng thêm cho Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng 43 bản đồ cổ và cuốn atlas Trung Hoa bưu chính dư đồ do Trung Hoa dân quốc xuất bản tại Nam Kinh năm 1919.

Tấm bản đồ lãnh địa Trung Quốc không có Hoàng Sa và Trường Sa trong atlas Trung Hoa bưu chính dư đồ do Trung Hoa dân quốc xuất bản năm 1919 tại Nam Kinh.

Như vậy, đến nay Trần Thắng đã tặng cho Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng 150 bản đồ (gồm 110 bản đồ gốc và 40 bản đồ tái bản). Đây là những bản đồ được xuất bản ở Anh, Ðức, Úc, Canada, Mỹ và Hong Kong trong thời gian 1626-1980, trong đó có 80 bản đồ ghi nhận lãnh thổ cực nam của Trung Quốc là đảo Hải Nam; 50 bản đồ thể hiện Hoàng Sa và Trường Sa nằm sát lãnh thổ VN; 10 bản đồ hàng hải và 10 bản đồ tổng thể châu Á và Đông Nam Á có thể hiện Hoàng Sa và Trường Sa nằm trong vùng lãnh hải của VN.

Cuốn atlas Trung Hoa bưu chính dư đồ do Trung Hoa dân quốc xuất bản năm 1919 tại Nam Kinh mà Trần Thắng vừa gửi tặng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng.

Ba atlas quý giá

Ngoài ra, Trần Thắng đã sưu tầm được ba atlas (tập bản đồ) do chính quyền Trung Quốc xuất bản trước đây, rất có giá trị trong việc đấu tranh với những đòi hỏi chủ quyền phi pháp của Trung Quốc đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của VN.

Thứ nhất là atlas Trung Quốc địa đồ, kích thước 31cm x 41cm, xuất bản năm 1908 bằng tiếng Anh, do phái bộ The China Inland Mission có trụ sở ở Thượng Hải, London, Philadelphia, Toronto và Melbourne biên soạn và phát hành với sự trợ giúp của Tổng cục Bưu chính của nhà Thanh. Atlas này gồm một Index map (bản đồ tổng thể) vẽ toàn bộ lãnh thổ và 22 bản đồ các tỉnh của Trung Quốc. Trần Thắng mua atlas này từ một nhà sưu tập sách cũ ở Anh và đã trao tặng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng ngày 23-11-2012.

Trong bài South China Sea: Chinese maps omit modern claims (tóm tắt căn bản: Biển Đông: Bản đồ Trung Quốc bác bỏ những tuyên bố hiện đại), trả lời phỏng vấn của một ký giả ở Hoa Kỳ (tệp tin: “Thayer Consultancy ABN # 65 648 097 123” công bố trên Internet), GS Carlyle A. Thayer (Học viện Quốc phòng Úc) cho biết: “Những tấm bản đồ, chẳng hạn như sưu tập bản đồ của Trần Thắng, đã cung cấp những hiểu biết mới về lịch sử hình thành những tuyên bố về chủ quyền hiện nay. Những bản đồ này đã chứng tỏ mâu thuẫn của Trung Quốc trong việc tuyên bố “chủ quyền không thể tranh cãi” của họ”.

Thứ hai là atlas Trung Hoa bưu chính dư đồ, kích thước 61cm x 71cm, do Tổng cục Bưu chính thuộc Bộ Giao thông của Trung Hoa dân quốc xuất bản lần đầu vào năm 1919 ở Nam Kinh. Atlas này in bằng ba ngôn ngữ: Trung - Anh - Pháp, gồm một Index map và 46 bản đồ các tỉnh của Trung Quốc đương thời. Lời giới thiệu của atlas cho biết đây là lần đầu tiên chính quyền Trung Hoa dân quốc chính thức xuất bản atlas và chỉ in với số lượng hạn chế. Atlas này đã được một người chơi cổ ngoạn ở Ba Lan rao bán. Sau nhiều lần mặc cả, cuối cùng Trần Thắng đã mua được atlas này. Đây là atlas quan trọng rất quý mà Trần Thắng trao tặng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng.

Thứ ba là atlas Trung Hoa bưu chính dư đồ, kích thước 61cm x 71cm, do Tổng cục Bưu chính thuộc Bộ Giao thông của Trung Hoa dân quốc tái bản tại Nam Kinh năm 1933. Atlas này cũng in bằng ba thứ ngôn ngữ: Trung - Anh - Pháp, nội dung có một số điều chỉnh cho phù hợp với địa lý hành chính của Trung Quốc lúc bấy giờ. Atlas gồm một Index map và 29 bản đồ các tỉnh, kể cả Tây Tạng và Mông Cổ.

Tấm bản đồ số 23 trong atlas này là bản đồ tỉnh Quảng Đông, bao gồm cả đảo Hải Nam. Vì không thể in đảo Hải Nam nằm trọn trong tờ bản đồ tỉnh Quảng Đông nên người ta đã in riêng bản đồ đảo Hải Nam nằm ở góc trái bản đồ này. Chủ sở hữu atlas 1933 là một người Đài Loan có gốc gác từ Trung Quốc đại lục. Tháng 9-2012, atlas này vừa được chuyển đến New York thì Trần Thắng phát hiện và chỉ sau hai tuần atlas này đến Hoa Kỳ thì Trần Thắng đã mua được.

Lãnh thổ Trung Quốc không có Hoàng Sa và Trường Sa

Điểm chung của ba atlas này là các bản đồ Trung Quốc in trong ba atlas chỉ giới hạn cương vực Trung Quốc đến đảo Hải Nam, không hề đả động gì đến Hoàng Sa và Trường Sa của VN (mà Trung Quốc gọi là Xisha và Nansha). Các tập atlas này được đặt tên là Trung Hoa bưu chính dư đồ vì đây là sản phẩm của chương trình thiết lập bản đồ bưu chính do nhà Thanh (1644-1912) vạch ra vào năm 1906 và được chính phủ Trung Hoa dân quốc kế tục. Các bản đồ trong atlas được lập chi tiết ở từng tỉnh, thể hiện rõ các con đường vận chuyển thư từ, công văn trong các tỉnh, thành của Trung Quốc. Vì thế, nơi nào không thuộc lãnh thổ Trung Quốc thì họ không đưa vào atlas. Các trang Index in ở cuối các tập atlas đã liệt kê tất cả địa danh hành chính của Trung Quốc đương thời nhưng hoàn toàn không đề cập các địa danh Xisha và Nansha. Đây là những tài liệu chính thống do nhà nước Trung Quốc phát hành vào nhiều thời điểm lịch sử khác nhau, thể hiện rằng Trung Quốc luôn thừa nhận cương vực phía nam của họ chỉ giới hạn đến đảo Hải Nam, còn Hoàng Sa và Trường Sa thì chưa bao giờ thuộc về chủ quyền của Trung Quốc.

Người sưu tập yêu nước

Trần Thắng (trái) nhận bằng khen của bộ trưởng Bộ Ngoại giao do đại sứ VN tại Hoa Kỳ Lê Lương Minh trao tặng vì những đóng góp của anh trong hoạt động duy trì và phát triển văn hóa trong cộng đồng

Ngày 23-11-2012, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng đã phối hợp với UBND huyện Hoàng Sa tiếp nhận hai atlas 1908 và 1933, 92 bản đồ và ba cuốn kỷ yếu đính kèm nhiều bản đồ Trung Quốc không có Hoàng Sa và Trường Sa. Sau đó, Trần Thắng tiếp tục mua thêm 43 bản đồ cổ và atlas 1919 gửi về trao tặng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng trong những ngày đầu năm mới 2013.

Sau khi mua được bản đồ, Trần Thắng còn bỏ tiền mua bìa cứng, giấy bồi, túi plastic chuyên dụng và tốn nhiều thời gian để “sửa sang” những tờ bản đồ riêng lẻ, thậm chí cũ nát thành những “sản phẩm” hoàn chỉnh, sẵn sàng cho việc trưng bày, giới thiệu sưu tập bản đồ này với công chúng. Sau đó anh tiến hành phân loại, viết chú thích cho từng tấm bản đồ, tự tay đóng gói và tìm người tin cậy nhờ mang những tư liệu quý này về nước trao tặng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng. Anh cũng scan toàn bộ số bản đồ và atlas này, tạo một thư mục riêng trên website của IVCE và tải toàn bộ hình ảnh bản đồ lên đó để giới thiệu với độc giả trong và ngoài nước (tại địa chỉ: http://www.ivce.org/map/map.html).

Trần Thắng sinh năm 1971 tại Quảng Ngãi, là cháu ngoại của nhà thơ Tế Hanh. Năm 1991, gia đình anh sang Hoa Kỳ định cư. Trần Thắng tốt nghiệp kỹ sư ngành cơ khí của Trường đại học Connecticut và được Công ty sản xuất động cơ máy bay Pratt & Whitney tuyển dụng làm việc từ năm 1999 đến nay.

TRẦN ĐỨC ANH SƠN (viện phó Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng)