1915 Lang Bian- Edition La Pagode Saigon

Lang Bian Cao nguyên xưa

http://tranthanhnhan1963g.blogspot.com/2011/02/lang-bian-cao-nguyen-xua.html
Trong tiếng Latin Dat Aliis Laetitiam Aliis Temperiem có nghĩa là "cho những người này niềm vui, cho những người khác sự mát mẻ". Với nhiều cảnh quan đẹp, Đà Lạt là một trong những thành phố du lịch nổi tiếng nhất của Việt Nam, được mệnh danh là: thành phố hoa, thành phố tình yêu, thành phố mùa xuân, thành phố sương mù.

Cao nguyên Lang Biang trước năm 1893 là địa bàn cư trú của các tộc người Thượng. Người Việt đầu tiên có ý định khám phá vùng rừng núi Nam Trung Bộ là Nguyễn Thông, nhưng do nhiều lí do nên cho tới cuối đời ông vẫn không thực hiện được ý định của mình. Vào hai năm 1880 và 1881, bác sĩ hải quân Paul Néis và trung úy Albert Septans có những chuyến thám hiểm đầu tiên vào vùng người Thượng ở Đông Nam Bộ và Nam Trung Bộ, và họ được coi là hai nhà thám hiểm đầu tiên đã tìm ra cao nguyên Lang Biang. Hành trình của Paul Néis và Albert Septans mở đường cho nhiều chuyến đi khác như A. Gautier (năm 1882), L. Nouet (1882), thiếu tá Humann (1884).

Ngày 3 tháng 8 năm 1891, bác sĩ Alexandre Yersin thực hiện chuyến thám hiểm đầu tiên với ý định tìm đường núi từ Nha Trang vào Sài Gòn, nhưng chuyến đi này bất thành. Từ 28 tháng 3 đến 9 tháng 6 năm 1892, Yersin thực hiện một cuộc thám hiểm từ Nha Trang, băng qua vùng cao nguyên Đắk Lắk để đến Stung Treng, nằm bên bờ sông Mê Công (thuộc địa phận Campuchia).

Tháng 1 1893, Yersin nhận nhiệm vụ từ toàn quyền Jean Marie Antoine de Lanessan, khảo sát một tuyến đường bộ từ Sài Gòn xuyên sâu vào vùng người Thượng và kết thúc ở một địa điểm thuận lợi trên bờ biển Trung Kỳ. Yersin còn phải tìm hiểu về tài nguyên trong vùng: lâm sản, khoáng sản, khả năng chăn nuôi... Từ ngày 8 tháng 4 đến ngày 26 tháng 6 năm 1893, Yersin đã thực hiện ba chuyến đi quan trọng. Và 15h30 ngày 21 tháng 6, Yersin đã phát hiện ra cao nguyên Lang Biang, trong nhật ký hành trình, ông ghi vắn tắt "3h30: grand plateau dénudé mamelonné" (3h30: cao nguyên lớn trơ trụi, gò đồi nhấp nhô).

Với nhu cầu tìm một vùng đất có khí hậu ôn hòa, gần giống với châu Âu để xây dựng khu nghỉ mát, trạm điều dưỡng, toàn quyền Paul Doumer viết một bức thư hỏi ý kiến của Yersin, và Yersin đã trả lời là cao nguyên Lang Biang. Tháng 3 năm 1899, Yersin cùng toàn quyền Doumer thực hiện một chuyến đi lên cao nguyên Lang Biang và chuyến đi này có ý nghĩa quyết định về việc thành lập một trạm điều dưỡng ở đây.

Ngày 1 tháng 11 năm 1899, Doumer ký nghị định thành lập ở Trung Kỳ tỉnh Đồng Nai Thượng (Haut-Donnai) và hai trạm hành chính được thiết lập tại Tánh Linh và trên cao nguyên Lang Biang. Đó có thể được xem là văn kiện chính thức thành lập trạm điều dưỡng trên cao nguyên Lang Biang – tiền thân của thành phố Đà Lạt sau này.

Bộ bưu ảnh Lang Bian của NXB Edition La Pagode Saigon giới thiệu phong cảnh, con người và đời sống sinh hoạt của vùng đất này những năm đầu thế kỉ XX. Trình tự được sắp xếp theo mã số trên các tấm bưu thiếp.

163. Làng người Thượng gần Neutong

Village à flanc de colline à la lisière d'une forêt. Plantes au premier plan
Lieu : Plateau de Dalat - Lang Bian, près de Neutong du Bas- 1924

164. Toàn cảnh con đường gần đỉnh thượng Neutong- Plateau de Dalat - Lang Bian, près de Neutong du Haut- 1918
 

165. Quang cảnh Yaback - Cirque de collines vu d'un point haut. Deux villages dans des clairières, un dans un vallon, un sur la pente au loin   Lieu : Plateau de Dalat - Lang Bian, près de Yabak-1918
 

166. Toàn cảnh toàn cảnh gần đèo Daltroum. LANG BIAN- Panorama, prè du Col de Daltroum.

167. Dinh Toàn quyền Di Linh.  1910

167. - LANG-BIAN - La Résidence de Djiring

Femme blanche et sa fille, l'homme portant un casque colonial en arrière derrière un arbuste dans le jardin d'une grande maison coloniale avec une tour. 2 hommes portant des outils au second plan

168. Binh lính người Thượng làm việc tại Dinh toàn quyền Di Linh và gia đình-

168. - LANG-BIAN, - Miliciens Moïs de la Résidence de Djiring et leurs familles EDITION [LOGO RO

Groupe de miliciens en uniforme, femmes et enfants

1918
 
169. Rặng núi Braian nhìn từ Dinh Toàn quyền Di Linh.

169. - LANG-BIAN - Vue sur le Massif de Braïan, pris du Haut de la Résidence de Djiring

Porte d'entrée dans une grille. Devant, une allée d'arbres. 5 hommes et un blanc portant un casque colonial à la porte

1918

170. Thác Bobla gần địa phận Di Linh (cao 32m)

171. Người Thượng ở Di Linh, đằng xa là Dinh Toàn quyền

172. Thác Liên Khang vào mùa khô, nhìn từ đường QL

173. Thác Liên Khang vào mùa khô

174. Thác Liên Khang vào mùa mưa

175. Thác Gou Gah nhìn một bên

176. Thác Gou Gah, chính diện

177. Thác Gou Gah, nhìn chính diện



178. Trên đường từ Djrinh đi Đà Lạt-
Deux hommes blancs dans une voiture sur une route de terre. Le passager tient un fusil et fume une cigarette. 1915

178. Một gia đình người Thượng trên đường xuống núi



179. Đường vào Đà Lạt-  Deux hommes blancs dans une voiture sur une route de terre- La Route avant d' arriver à Dalat- Lang Bian-1915

179. Trong buôn làng Người Thượng-
Groupe d'hommes avec des hottes pleines (peut-être des colporteurs; un plus âgé porte la barbe, un jeune garçon et une vieille femme) et de femmes devant une maison à l'entrée latérale-   Lieu : vers le Lang Bian ? 1929

180. Quang cảnh Đà Lạt nhìn từ Khách sạn-

180. - LANG-BIAN. - Panorama de Dalat pris de l'Hôtel

Paysage de la ville de Dalat avec travailleurs plantant des arbres. Un groupe de paillottes au second plan et les monts du Lang-Bian au loin

1929


181. Quang cảnh Đà Lạt. 1919
 Pont en bois sur une petite rivière, premières maisons de la ville de Dalat, collines du plateau et monts du Lang-Bian au loin.

182. Thác Pren gần Đà Lạt

183. Các ngọn núi cao nguyên Lang Bian nhìn từ đường rừng

184. Thác Cam Ly, gần Đà Lạt

185. Cao nguyên Đà Lạt nhìn từ đỉnh Lang Bian

186. Đường từ Đà Lạt  lên Dankia, xa xa là Nông trại Dankia- Deux hommes blancs dans une voiture sur une route de terre. A côté, sur le bord de la route, 2 hommes transportent une chaise à porteur improvisée -1915

187. Suối Đa Nhim, thượng nguồn của thác Ăn Krôet



188. Làng người Thượng ở Đơn Dương

189. Một ngọn thác trên đường từ Đơn Dương đi Đèo Ngoạn Mục

190. Đàn ông người Thượng (Cho Ma)

191. Phụ nữ người Thượng (Cho Ma)

192. Chiến binh người Thượng

193. Nhà ở của người Thượng

194. Phụ nữ và trẻ em trong một làng người Thượng gần Đà Lạt

195. Những người Thượng xuống núi đổi hàng

196. Trâu rừng

197. Săn voi

198. Một cú bắn đẹ-  Gaur mâle tué par un chasseur blanc, fusil posé contre son dos, pisteur debout derrière lui   Lieu : Plateau de Dalat - Lang Bian-1923

199. Trở về từ cuộc săn nai ở Con Ka Tangs (Elans)- Groupe d'hommes sur une route, de retour de la chasse, portant des cerfs sur des perches. Un blanc en tête de la file- 1918

200. Một con hổ bị bắn gần con trâu nạn nhân của nó.
Cadavre de buffle sur le dos, les pattes en l'air. Un tigre allongé près de lui -1924
 

291. Nhóm người Thượng vùng Di Linh  
 

292. Cư dân một làng người Thượng vùng Di Linh
 

293. Thầy mo và trưởng bản