NHỮNG KHÁM PHÁ ĐẦU
TIÊN-
2011
https://quyhoachdalat.com/about.html#gsc.tab=0
Ngày 21 tháng 6 năm 1893, bác sĩ Yersin
đặt chân lên cao nguyên Lâm Viên đã linh cảm được tương lai vùng này. Cuối năm
1897, ông đã góp ý kiến cho toàn quyền Paul-Doumer về việc thiết lập một trung
tâm dưỡng sức cho công chức Pháp tại đây. Đà Lạt đã được khai sinh từ đó.
Danh từ Dalat được giải thích qua hai
giả thuyết:
- Giả thuyết thứ nhất: Da lat có hai câu thơ hồi
văn bằng tiếng La-Tin: “Dat aliis laotitiam, aliis temperiem” có nghĩa là
“cho người này niềm vui, cho người (kẻ) khác sức khỏe” ghép các chữ đầu
của hai câu thơ hồi văn;
- Giả thuyết thứ hai: Đa là ngôn ngữ của người dân
tộc thiểu số cũng có nghĩa là nước, suối, sông … Lat là tên một bộ tộc
thiểu số sống ở đây.
Theo giả thuyết thứ nhì này, Dalat có
nghĩ là suối của người Lat, hay là xứ của người Lat, nếu hiểu Da là nước hay
quốc gia.
Dòng suối Da Lat mang tên là Cam Ly ngày
nay.
Ý kiến thành lập một trung tâm nghỉ dưỡng
trên cao nguyên Langbian đã được Toàn quyền Doumer chấp thuận.
Tháng 10 năm 1897, Toàn quyền P. Doumer
cử một phái đoàn quân sự dưới sự hướng dẫn của Đại úy pháo binhThouard và ông
Cunhac, phụ tá trắc địa, với nhiệm vụ tìm kiếm và nghiên cứu những con đường
xâm nhập vào cao nguyên dễ dàng nhất.
Phái đoàn Thouard từ Sài Gòn cập bến Nha
Trang vào cuối tháng 10 năm 1897 và bắt đầu công việc thám sát ở thượng lưu
sông Nha Trang. Sau một tháng khó khăn, cực nhọc để thiết lập những kết quả
trắc địa trong một vùng núi chỉ có vài bộ lạc hiếu chiến, phái đoàn tới thung
lũng sông Đa Nhim, mạng thượng Đơn Dương, ở một xứ của bộ lạc Loupah. Từ đó,
phái đoàn men theo hữu ngạn thung lũng, đi dọc lên dòng DaTam, một chi lưu của
sông Đa Nhim, tới thác Prenn và sau cùng đền vùng Đà Lạt.
Phái đoàn ngừng lại ít lâu trên bờ suối
Cam Ly rồi lại cắm lều ở Dankia. Nơi đây chỉ có một bộ lạc khá quan trọng, khắp
vùng còn lại đều vắng vẻ.
Công cuộc nghiên cứu của phái đoàn kết thúc
tháng 9 năm 1898, kéo dài 11 tháng. Sau đó phái đoàn trở về Sài Gòn. Cuối năm
1898, Toàn quyền P. Doumer lại cử thêm một phái đoàn khác dưới quyền điều khiển
của Đại úy kỵ binh Guynet. Ông Cunhac trong phái đoàn với tư cách thư ký riêng
của Đại úy Guynet và có trách nhiệm nghiên cứu, thiết lập một con
đường mòn từ chân Trương Sơn đến cao nguyên Lâm Viên, một con đường cho xe đi
được nhưng không trải đá, con đường này đi từ Phan Rang và hướng về phía Bắc
tới tận chân Trường Sơn.
Ngoài ra cũng phải thiết lập một con
đường mòn với độ dốc 8 độ đi từ chân Trường Sơn đến cao nguyên Lâm Viên. Đường
mòn này bắt đầu từ làng Xom-Gom trên sông Phan Rang, ngang qua Bà Ban trên sông
Pha (Krongpha). Từ đó lên dần tới Lâm Viên,sau khi ngang qua vùng Đơn Dương
(Dran) và Trạm Hành (Arbre-Broyé).
Năm 1899, Toàn quyền P.Doumer đích thân
lên quan sát tại chỗ và đã chấp nhận tức khắc những ngân quỹ cần thiết. Bắt đầu
từ năm này, Đà Lạt dần dần hình thành.
QUY HOẠCH ĐÀ LẠT THEO
THỜI GIAN
Họa đồ đô thị đầu tiên do KTS. Hébrard
thiết lập (1923) và sau này vào năm 1942, một kiến trúc sư khác ông Lagisquet
có sữa lại đôi chút họa đồ này nhưng vẫn giữ nguyên những nét chính.
Ðồ án quy hoạch của Hebrard với ý tưởng
hình thành một chuỗi hồ nhân tạo trên dòng suối Cam Ly, với hồ chính là Hồ Lớn
(tiền thân của hồ Xuân Hương ngày nay) kết hợp với sân Cù (golf) tạo thành một
không gian xanh trung tâm, phân định rõ các khu chức năng gồm: các khu ở,
khu hành chính, khu bệnh viện của người Pháp và người Việt…
Ðồ án chỉnh trang của Lagisquet chú
trọng xây dựng cấu trúc đô thị theo mô hình thành phố vườn, tạo tầm nhìn cảnh
quan về núi Lang Biang ở hướng Bắc, tạo không gian thoáng, rộng với các khu vực
chức năng, có mật độ thưa, thấp tầng như: sân bay, công viên, khu du lịch và mở
rộng Ðồi Cù như ngày nay; ngoài ra còn có các khu khách sạn, casino, bảo
tàng dân tộc học, khu cư xá, biệt thự …
Các công trình xây dựng theo thời gian:
- Năm 1907 xây dựng “Hotel du lac” bằng gỗ;
- Năm 1916 khởi công xây cất khách sạn Palace;
- Năm 1918 nhà máy điện được thiết lập;
- Năm 1920 nhà máy nước bắt đầu hoạt động; Con
đường đi từ Phan Rang qua đèo Ngọan mục (Belle-Vue) đã tới Đà Lạt;
- Năm 1926, trường trung học Yersin khởi công xây
cất (hiện nay là Trường Cao đẳng sư phạm Đà Lạt);
- Năm 1931 xây cất nhà thờ lớn và được hoàn thành
năm 1942;
- Năm 1932 đường đi từ Sài Gòn lên Đà Lạt ngang qua
đèo Bảo Lộc được mở;
- Năm 1933 đường sắt răng cưa bắt đầu thi công từ
năm 1920 được hoàn thành; Năm 1938 khánh thành nhà ga xe lửa;
- Năm 1937 - 1939 nhiều khu biệt thự do những tư nhân
cũng bắt đầu tạo dựng để bán hoặc cho thuê như: những cư xá Chi Lăng
(Saint-Benoit), cư xá Belle-Vue, cư xá khu Vạn Kiếp (Cité des Pisques);
- Năm 1940 trường Sacré-Coeur bắt đầu xây cất, nay
là trường Thăng Long.
Sau năm 1975, Ðà Lạt tiếp tục được xác định
là Thành phố- Tỉnh lỵ của tỉnh Lâm Ðồng mới. Ranh giới Ðà Lạt được mở rộng ra
vùng ven, gồm khu vực Thái Phiên và các xã Xuân Trường, Xuân Thọ, Tà Nung. Việc
quy hoạch Ðà Lạt tuy được nhanh chóng triển khai và giữ nguyên tính chất du
lịch nghỉ dưỡng, nhưng các đồ án quy hoạch của Trung ương (1977) và địa phương
(1983) chưa đủ sức thuyết phục để được phê duyệt.
Đến năm 1994, Thủ tướng Chính phủ ban
hành Quyết định số 620/TTg ngày 27/10/1994 phê duyệt Quy hoạch tổng thể
xây dựng Thành phố Ðà Lạt và Vùng phụ cận đến năm 2010 đã kết thúc gần 20 năm
sau ngày giải phóng, trải qua quá trình phát triển đô thị và quản lý xây dựng
thiếu định hướng quy hoạch chung.
Năm 2002, điều chỉnh quy hoạch chung
thành phố Ðà Lạt và Vùng phụ cận đến năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê
duyệt tại Quyết định số 409/QÐ-TTg ngày 27/5/2002.
Năm 2011, UBND tỉnh Lâm Đồng ban hành
Quyết định số 443/QĐ-UBND ngày 14/02/2011 Điều chỉnh cục bộ Quy hoạch chung
thành phố Đà Lạt và vùng phụ cận đến năm 2020.
Và đến nay là Quyết định số 704/QĐ-TTg
ngày 12/5/2014 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung
thành phố Đà Lạt và vùng phụ cận đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050 (xem quy
hoạch chung thành phố Đà Lạt đến năm 2030).
c.jpg)
.jpg)
